AKROPOLİS

Eski Yunan şehirlerinin en yüksek noktasında yer alan, idari, askeri ve dini yapıların bulunduğu
savunmaya yönelik merkezi kısım. Eski Yunanistan'da şehirlerin kuruluşu dini bir mana taşıdığından, tanrıların oturacağı yerler inşa etmek, Yunan şehir planlamasının temel özelliklerindendi. Akropolis adı verilen binaların bir tepe üstünde olması hem dini hem de askeri açıdan önemliydi. Akropolislerin en meşhuru M.Ö. 5. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilen Atina Akropolisi'dir. Sarp ve surla çevrili bir tepenin üzerinde bulunan bu akropolis, şehrin koruyucu tanrıçası olarak kabul edilen Athena'nın evi olarak yapılmıştı. Bugün bu Akropolisten, kutsal bölgenin giriş kapısı Propylara, Athena'nın asıl mabedi ve aynı zamanda Delos Birliğinin hazinesinin saklandığı yer olan Parthenon, tarım tanrılarına özellikle Erikhtonios'a adanan Erekhtheion ile Athena Nike Tapınağı kalmıştır. Çeşitli kazı ve restorasyon çalışmaları neticesinde günümüze kadar gelen, Türkiye'deki Perganon Akropolisi de dünyadaki sayılı Akropolislerdendir.

ADEN KÖRFEZİ

Birleşik Yemen Cumhuriyetinin liman şehri olan Aden’in üzerinde bulunduğu körfez. Aden Körfezi, ticari, askeri ve strateji bakımından çok önemlidir. Aden Körfezi, Roma, Eski Yunan, Pers ve nihayet İslam devletinin hakimiyetine girmiştir. Bir ara Portekizliler, bir süre Osmanlı Devleti Aden’e hakim olmuşlar, 1839 yılında İngilizler ele geçirmişlerdir. İngilizler, Aden’i, Yemen’e 1968’de vermişler ve Yemen iç savaş ile Kuzey ve Güney olarak bölününce de Aden’e Güney Yemen sahib olmuştur. Güney Yemen’de komünist rejim kurulması ile Ruslar Aden’e yerleşmişler ve körfezde çok sayıda asker ve silaha sahib olmuşlardır. Güney Yemen’de sosyalistlerin birbirleriyle 1986’da çatışmaya başlamaları üzerine, bir çok halk Kuzey Yemen’e sığındı. Sovyetler’deki gelişme ve değişmeler Güney Yemen’e de sirayet etti. 22 Mayıs 1990 Kuzey ve Güney Yemen’in birleşmesi üzerine Aden Körfezi, Birleşik Yemen Cumhuriyeti’nin kontrolü altına girdi.

ADA

Her tarafı sularla çevrili kara parçası. Okyanus, deniz, göl ve her çeşit akarsular içinde ada bulunabilir. Bir kara parçasının ada sayılabilmesi için etrafını çevreleyen denizin etkisinin karanın her yerinde görülmesi lazımdır. Avustralya’da denizin tesiri her tarafında görülmediği için ada sayılmamış ve kıta kabul edilmiştir. Sumatra, Borneo, Madagaskar, Grönland, Britanya, Japonya adaları başlıca büyük adalardır. Adaların toplam yüzölçümü 10 milyon kilometrekare ile Avrupa kıtasının yüzölçümüne yakındır. Adalar tek adalar ve takım adalar olarak bulunurlar. Kıbrıs tek adadır. Endonezya Devleti ise bir çok adadan meydana gelen bir takım adalar topluluğudur. Meydana gelişlerine göre adalar; kıtalardan ayrılan, mercan, volkanik ve alüvyon adaları olmak üzere dörde ayrılır.

AÇIK DENİZ

 Kıyıya paralel çizilen ve belli uzaklıktan geçen hattın yani karasularının sınırı dışındaki deniz. Devletler umumi hukuku terimidir. Varsayılan bu hat ile kara arasındaki mesafeye “Karasuları” denir. Kıta sahanlığı ise, karasularının dışında, 200 m derinliğe kadar uzanan deniz yatağına ve deniz altı bölgelerinin toprak altına denir. Karasularımız 6 mil olarak kabul edilmektedir. 1982 tarihli Deniz Hukuku Konferansında karasuları 12 mile çıkarılmıştır. Ülkemiz bu anlaşmayı kabul etmediğini açıklamıştır. Açık denizler hukuki rejiminin hareket noktasını “Açık denizlerin serbestliği” ilkesi teşkil eder. Her
devletin ticaret ve harp gemileri barış ve savaş anlarında açık denizlerde bulunabilir ve seyrüsefer yapabilir. Bu sahada balık avlamak ve deniz dibinden istifade etmek her devletin hakkıdır.

ACIGÖL

Göller Bölgesinin kuzeybatı kenarında, Afyon’un Dazkırı ilçesinin güneyinde bir göl. Türkiye’de bu isim ile anılan göllerin en büyüğü. Yüzölçümü 153 kilometrekare olup, uzunluğu 27 km’dir. En dar yeri 9 km’dir. Derinliği azdır. Ortalama 8 metredir. Gölün seviyesi denizden 836 m yüksekliktedir. Etrafı 1500-2000 metreyi bulan, volkanik kayalar ve kireç taşlarından meydana gelmiş dağlarla çevrilidir. Büyük Menderes çöküntü hendeğinin doğu ucundaki çanakta meydana gelmiş tektonik bir göldür. Her iki ucunda eski tabanını gösteren düzlükler vardır. Acı ve tuzlu olan suyunda yüksek oranda, sodyum ve mağnezyum klorürleri ve sülfatları bulunur.